Lessons in Leadership #55: Dat doe je thuis toch ook niet!

Ken je dat? Je hebt net een andere auto gekocht en opeens zie je dezelfde auto’s overal. Of je hebt pas een baby en opeens zie je hoeveel mensen er achter een kinderwagen lopen. Ik heb de laatste weken iets vergelijkbaars. Een tijdje terug had ik in een teamontwikkelingstraject een gesprek met de teamleden naar aanleiding van de opmerking van een van hen over een collega die volgens haar het keukentje op het werk niet schoon genoeg had achter gelaten: “Dat doe je thuis toch ook niet!” Sindsdien hoor ik overal vergelijkbare uitroepen: “Dat is toch niet logisch!”, “Dat snap je zelf toch ook wel!”

Op de kast
Op zichzelf zijn dit soort opmerkingen best begrijpelijk. Mensen zijn oprecht boos, gekwetst of verbaasd over het gedrag van anderen. Maar als je ook oprecht wilt dat mensen hun gedrag veranderen en het niet je bedoeling is om hen op de kast, op stang, in de gordijnen of waar dan ook te jagen, dan is het verstandiger om je niet tot dergelijke opmerkingen te laten verleiden.

Vaatdoekjes
Het probleem met deze opmerkingen is dat het volledig uit jezelf is geredeneerd en je de leefwijze en waarden van de ander volledig onderuit haalt. Hoe onvoorstelbaar je dat misschien ook vindt, er zijn serieus mensen die thuis de dingen anders doen dan jij. En dan heb ik het echt niet over volstrekt andere culturen of denkbeelden, maar gewoon over de irritaties die je op het werk kunt hebben: mensen die met hun voeten op de stoel zitten, kauwgom onder hun stoel plakken, vaatdoekjes 2 dagen gebruiken, enz. Soms hebben ze over dingen zelfs heel goed nagedacht, gooien ze bijvoorbeeld minder snel die vaatdoekjes in de was omdat ze dan niet zo vaak de wasmachine hoeven te laten draaien. Of ze vinden bijvoorbeeld een rommelige kamer gewoon gezelliger dan alles zo keurig aan kant.

Boemerang
En stel dat mensen thuis wel hetzelfde doen als jij, dan nog kan het gebeuren dat ze op het werk oprecht denken dat dingen anders gaan thuis. Dan ruimen ze bijvoorbeeld de keuken niet op, omdat ze serieus denken dat dat de taak van iemand anders is. Jij kunt je dat misschien niet voorstellen, maar met een opmerking als ‘dat doe je thuis toch ook niet’, zeg je impliciet dat de ander een viespeuk is of een chaoot. En met ‘dat is toch logisch’ en ‘dat snap je zelf toch ook wel’, stel je in feite de verstandelijke vermogens van de ander ter discussie. Als je dat doet, kunnen mensen bijna niet anders dan in de verdediging schieten, jou in je sop gaar laten koken, of zich superieur aan je voelen. Met je boodschap lijk je immers zelf een vrij beperkte kijk op de wereld te hebben. Daarnaast kan je boodschap als een boemerang tegen je worden gebruikt: want sla jij thuis ook zo’n insinuerende toon aan? En het is toch eigenlijk heel logisch dat mensen dan in de verdediging schieten? Dat snap je zelf toch ook wel!

Normen
Het mag duidelijk zijn dat je met deze uitingen van ongenoegen, hoe begrijpelijk ze ook zijn, niet snel tot bevredigende resultaten komt. Wat dan wel? Je zou inplaats van je oordeel te poneren eens kunnen proberen het gesprek over jullie verschil van inzicht aan te gaan. “Ja maar”, hoor je mensen in teams dan soms zeggen, “het gaat hier om fundamentele verschil van waarden en daarover is het heel lastig overeenstemming te bereiken." Het grappige is dat in de praktijk waarden van mensen vaak gelijk zijn, maar dat alleen de norm waarop men die waarde wil realiseren verschilt. Veel mensen vinden bijvoorbeeld dat je elkaar moet respecteren. Alleen de manier waarop men zijn respect toont -wel of geen hand geven, wel of niet aankijken- verschilt dan. En veel mensen vinden het bijvoorbeeld belangrijk als ze zich op de werkplek veilig voelen. Alleen welke norm leg je aan voor veiligheid? Het mooie is dat als je de waarden die je deelt met elkaar kunt bespreken het vaak een stuk gemakkelijker wordt om het eens te worden over hoe je samen die waarden vorm geeft.

Kortom:

• werp met een opmerking als ‘dat doe je thuis toch ook niet’ de ander voor de voeten dat hij of zij feitelijk niet deugt en de kans dat je krijgt wat je hebben wil is nagenoeg nul,
• maar zoek uit welke waarde je deelt en de kans op begrip en overeenstemming wordt aanzienlijk groter.

Heb jij op welke manier dan ook ervaring met dit soort opmerkingen, bijvoorbeeld omdat je soms toegevoegd krijgt of omdat je ze zelf wel eens inzet? Dan ben ik heel benieuwd naar je reacties en vooral ook naar je tips. Je kunt je reacties vanzelfsprekend weer kwijt in het commentaarvak hieronder.

PS. Deel deze Lesson s.v.p. met jouw netwerk door op de Share- of Mailknop te klikken, zodat ook de mensen uit jouw netwerk ervan kunnen profiteren.


door Ad van Oorschot.

Wil je elke week Lessons in Leadership ontvangen, meld je dan hier aan. Vind je deze Lesson in Leadership waardevol, deel 'm dan gerust in je netwerk.